1.       Gwadiana (Hiszpania/Portugalia)

2.       Biała [Bela] Głuchołaska (Czechy/Polska)

3.       Pasvik (Norwegia/Rosja)

4.       Nestos (Grecja/Bułgaria)

5.       Szumawa (Niemcy/Czechy)

1.   Gwadiana (Hiszpania/Portugalia). W tym regionie zasadnicze problemy to wykorzystanie i jakość (zanieczyszczenie) zasobów wodnych. Region reprezentuje typowe warunki obszarów klimatów suchych Europy Południowej, ze specyficznymi cechami środowiska naturalnego i układów społecznych. Klimat, gleby i warunki hydrogeologiczne mają szczególne znaczenie dla dostępnych zasobów wodnych w zlewni i są głównymi czynnikami wpływającymi uzupełnianie zasobów wód podziemnych. Wpływy antropogeniczne wynikają głównie z urbanizacji, przemysłu i produkcji rolnej. Wzrost powierzchni nieprzepuszczalnych zmniejsza uzupełnianie wód podziemnych, podczas gdy wzrasta spływ powierzchniowy, zwłaszcza w miastach, z odpowiednimi konsekwencjami dla przepływów rzecznych, a stąd i dostępnych zasobów. W ciągu swojej historii Hiszpania i Portugalia musiały nauczyć się dzielić transgranicznymi zasobami wodnymi. Zgodnie z najnowszymi danymi całkowity popyt na potrzeby nawadniania i spożycia domowego na wodę z Gwadiany wynosi 19% w Portugalii i 81% w Hiszpanii, podczas gdy w odniesieniu do średniego przepływu rocznego 75% powstaje w Hiszpanii, a 25% w Portugalii. Rozproszone, obszarowe zanieczyszczenia z rolnictwa oraz punktowe z przemysłu, kopalnictwa, oczyszczalni ścieków, wysypisk śmieci i innych źródeł powodują zmniejszenie dostępnych zasobów wodnych. Przy rozważaniu najlepszych strategii i polityk zarządzania zasobami środowiska naturalnego i regulacji zasobów wodnych konieczne jest uwzględnienie czynników politycznych, kulturalnych i gospodarczych.

2.   Biała [Bela] Głuchołaska (Czechy/Polska). W tym przypadku zasadniczymi problemami są: zanieczyszczenia i zagrożenie powodziowe. Region pilotowy obejmuje tereny chronione po obu stronach granicy (Obszar Chroniony Gór Jesieników w czechach oraz Park krajobrazowy Gór Opawskich w Polsce), należące do najciekawszych tego rodzaju obiektów w obu krajach. Jednakże jednocześnie obszar ten charakteryzuje się wpływem wywieranym przez całkiem niewłaściwą ingerencję ludzką w stosunki hydrogeologiczne, dramatyczne rozmiary wylesienia, bardzo obszerne melioracje i osuszenia, zmiany w szacie roślinnej oraz nieprawidłowe zmiany basenów cieków lokalnych.

Z punktu widzenia geomorfologii obszar ten należy do najbardziej na zachód wysuniętej części Sudetów Wschodnich, zaś z punktu widzenia klimatu jest to region raczej ciepły. Średnie opady roczne to 846 mm, zaś średnia temperatura roczna temperatura to +7.1^oC. Zgodnie z mapą użytkowania gruntów (praca zbiorowa, 1992), dwa rodzaje krajobrazu dominują na tym obszarze: w jego części centralnej – krajobraz leśny z borami sosnowymi, podczas gdy pozostała część obszaru jest głównie złożona z powierzchni trawiastych.

Region ten należy do basenu Morza Bałtyckiego (spływ ku północy). Z punktu widzenia hydrogeologii regionalnej możemy na rozpatrywanym obszarze rozróżnić dwa pod-regiony: skały krystaliczne o przepuszczalności szczelinowej oraz osady lodowcowo-rzeczne o przepuszczalności porowej. Jakość środowiska naturalnego dwóch trzecich regionu jest oceniana jako bardzo dobra, zaś pozostałej jednej trzeciej – jako wystarczająca. Rolnictwo i leśnictwo należą do najważniejszych sektorów gospodarki regionu, z około14% podmiotów należących do tych sektorów. Poważnym problemem środowiskowym regionu jest erozja wodna i eoliczna, związana z uprawa roli, spowodowana dużymi nachyleniami stoków uprawnych. Region charakteryzuje się wysokim zagrożeniem powodziowym.

Zlewnia Białej została wybrana na region pilotowym głownie dlatego, że kwestia wspólnego zarządzania na tym obszarze jest na czasie, a być może nawet jest sprawą krytyczną w obecnej chwili.

3.   Pasvik (Norwegia/Rosja). W tym regionie zasadniczym problemem jest zanieczyszczenie. Tereny północne stanowią przykład specyficznych warunków środowiskowych i społecznych. Zimny klimat, bardzo wrażliwy krajobraz i ekosystemy wodne są tutaj wyróżnikami. Stwierdzono poważne problemy związane z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego. Zanieczyszczenia te są spowodowane dwiema głównymi przyczynami: nadmiernym wypasem przez renifery po stronie norweskiej oraz zanieczyszczeniami powietrza, przede wszystkim o pochodzeniu przemysłowym, z zakładów produkcji niklu w mieście Nikiel. To zanieczyszczenie powietrza spowodowało powstanie „technogenicznej pustyni” na północ i południe (zgodnie z przeważającymi kierunkami wiatrów) od zakładów hutniczych. Z okolic miasta Nikiel duże ilości zanieczyszczonych wód spływają do rzeki Pasvik. Wraz ze zmianami politycznymi, oczekuje się także poważnych zmian w tym regionie w zakresie osadnictwa, działalności przemysłowej, użytkowania gruntów oraz poziomu życia.

Wspomniane zmiany, kulturalne, polityczne i związane z nimi przemysłowe oraz ogólniejsze ekonomiczne, dostarczają okazji do wdrożenia planowania przestrzennego zgodnie z najlepszymi zasadami fachowymi oraz standardami bezpieczeństwa środowiskowego, przy minimalizacji kosztów zachowania tych zasad i standardów.

4.   Nestos [Mesta] (Grecja/Bułgaria). Tutaj zasadniczym zagadnieniem jest użytkowanie zasobów wody. Region ten charakteryzuje się (potencjalnymi) konfliktami w zakresie wykorzystania zasobów wody. Rzeka przepływa przez zachodnią Trację, przez prefektury Drama, Xanthi i Kavala, stanowiąc najważniejsze źródło wody na tym obszarze. Nestos [Mesta] wypływa z góry Riła (2716 m n.p.m.) w południowej Bułgarii i w odległości około 230 km na południe stamtąd wpływa do Morza Trackiego na wschód od miasta Kavala.

Cały obszar zlewni to 5749 km², z czego 3437 km² (60%) należy do Bułgarii, a pozostałe 2312 km² (40%) – do Grecji. Mimo wcześniejszych uzgodnień, Bułgaria pobierała wodę, zmniejszając przepływ, do celów rolniczych i przemysłowych. Poważny wzrost urbanizacji i uprzemysłowienia, jak również intensyfikacja produkcji rolniczej spowodowały znaczne obniżenie przepływu w rzece, co dotknęło zwłaszcza grecką część zlewni. Od roku 1975 przepływ w rzece zmniejszył się z 1500 milionów m³ do 600 milionów m³, przynosząc wielokrotne protesty ze strony greckiej. Kilka kolejnych serii negocjacji, począwszy od roku 1965, przyniosło nowe porozumienie pomiędzy dwoma krajami, które jednak ma poważne braki. Zgodnie z tym nowym porozumieniem, Bułgaria jest zobowiązana do pozostawienia na granicy 28% przepływu rzeki, jednakże bez dalszych specyfikacji dotyczących zmian w obrębie roku. Zanieczyszczenie pochodzące z przemysłu ze strony bułgarskiej zmniejszyło się w ciągu ostatnich 10 lat demokratycznych przemian, jednakże nadal psuje jakość wód w dolnej części zlewni, co stanowi poważny problem w miastach i w nawadnianiu upraw rolniczych. Potrzebne jest zintegrowane podejście do zarządzania zasobami wodnymi w tej zlewni, uwzględniające wszystkie aspekty środowiskowe, polityczne, społeczne, gospodarcze i techniczne, aby zapewnić ochronę wód i ekologiczną integralność regionu.

5.   Szumawa (Niemcy/Czechy). Główne zagadnienie to zanieczyszczenie wód. Region pilotowy obejmuje południowo-wschodnio część gór Szumawskich po stronie czeskiej oraz niemiecki region położony pomiędzy miastami Rotz, Cham i Zwiesel. Spory łańcuch górski Szumawy stanowi historyczną granicę między Niemcami a Czechami, a między końcem II Wojny Światowej i rokiem 1990 był również fragmentem „żelaznej kurtyny” między blokami politycznymi, wschodnim i zachodnim. Spowodowało to niemal całkowitą ewakuację lokalnej ludności, a znaczna część tego obszaru została zamieniona na tereny wojskowe. W konsekwencji, cały region cały region pozostał nietknięty przez kilka dziesięcioleci i może obecnie stanowić przyrodnicze laboratorium, które dostarczyłoby danych na temat ewolucji środowiska nie podlegającego ingerencji ludzkiej.

W regionie można wyróżnić dwa rodzaje terenów: część górską z wzniesieniami o wysokości około 1000 m n.p.m. oraz przedgórze. Obszar ten można również podzielić na dwie części pod względem klimatu. Część szczytowa należy do klimatu raczej chłodnego lub chłodnego z podniesionym poziomem opadów. Większość danych hydrogeologicznych z obszaru gór Szumawskich pochodzi z płytkich odwiertów, charakteryzujących podpowierzchniową strefę stałych produktów wietrzenia i otwarć pęknięć do głębokości 30-40 m. Analizowana część Szumawy jest odwadniana przez dwa większe cieki, tzn. rzeki Wełtawę i Otawę. Z hydrogeologicznego punktu widzenia, cyrkulacja wód podziemnych z jednej strony jest zależna od gęstej sieci pęknięć, a z drugiej – od uwadniania pokryw gnejsu, miki, granitu itp.

Obszar Szumawy jest ważnym europejskim obszarem przyrodniczym – w roku 1991 w części szczytowej łańcucha został ustanowiony Park Narodowy.